Energielasten: vastzetten of niet?
Veel energiebedrijven adverteren met ‘tarieven lager dan het energieplafond’. Moet je daarop ingaan? Worden de prijzen in de toekomst weer hoger of juist lager?
Teksten: Reinout van der Heijden
In de maand mei lagen de gemiddelde tarieven voor stroom en gas rond het niveau van het prijsplafond: voor stroom €0,40 per kWh en voor gas €1,45 per m3 (inclusief heffingen). Sommige aanbieders zitten onder het gemiddelde. Vanaf 1 juni komen er meer contracten met een vaste looptijd van 1 jaar of langer, omdat het minder gunstig wordt om voortijdig op te zeggen en over te stappen naar een contract met lagere tarieven.
Laat je niet opjagen om zo’n vast contract af te sluiten. Consumenten handelen vaak op basis van recente ervaringen. Zij stopten eind vorig jaar met beleggen, omdat zij verlies leden. Hierdoor profiteren zij niet van het herstel dat zich dit jaar op de beurzen aandient. Consumenten hebben slechte ervaringen met stijgende energieprijzen. Het afgelopen jaar konden zij vaak geen vaste contracten afsluiten, zeker niet voor een periode langer dan 1 jaar. Nu die contracten weer aangeboden worden, lijken ze aantrekkelijk. De energiecrisis is over zijn hoogtepunt heen. En omdat je in de zomer weinig gas verbruikt, heb je geen haast. Je kunt rustig en weloverwogen je keuze maken.
Dalende tarieven
Vóór 1 juni gaven aanbieders bij vaste contracten soms een welkomstbonus van €150. Dat bedrag krijg je pas uitgekeerd als je het hele contract uitzit. Die aansporing is nu niet meer nodig, omdat je met de nieuwe opzegregels al reden genoeg hebt om het contract uit te zitten. De tarieven bij vaste contracten liggen in de maand mei boven die van variabele contracten. Dat hoeft sinds 1 juni niet meer. Energiebedrijven lopen minder risico op verlies van vertrekkende klanten en kunnen het voordeel doorberekenen in de vaste tarieven.
Het valt niet te verwachten dat de tarieven opnieuw sterk gaan stijgen. Er is minder vraag naar gas dan een jaar geleden. Na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 brak er een gascrisis uit. Overheden dreven de prijzen op, omdat zij hun gasvoorraden wilden aanvullen voor de winter van 2022 en 2023. Dat bleek een zachte winter te zijn en inmiddels zijn de gasvoorraden redelijk op peil. Landen uit de EU hebben inmiddels afgesproken om de inkoop van gas beter te coördineren.
De grootverbruikers van gas zijn flink gaan bezuinigen. Industrie en huishoudens verbruiken samen 80% van het totaal, inclusief gas voor de elektriciteitsvoorziening. Huishoudens hebben hun verbruik met een kwart teruggebracht en met 15% als rekening gehouden wordt met de zachte winter. Energieslurpende industriële bedrijven zijn op grote schaal overgestapt op warmtepompen en elektrische boilers, blijkt uit een recent onderzoek van het economische bureau van ABN Amro. Vanaf mei 2022 tot en met het eerste kwartaal van 2023 lag het gemiddelde gasverbruik in de industrie 35% lager ten opzichte van de periode daarvoor. De productie heeft er nauwelijks onder te lijden gehad.
Zekerheid vanaf 2024
Wil je overstappen? Soms word je gebeld met een aantrekkelijk aanbod, maar let op: de toezichthouder ACM waarschuwt voor misleidende aanbiedingen. Laat je niet onder druk zetten. Als je nu hoge gastarieven betaalt, heb je geen haast. In de periode van juni tot oktober verbruik je weinig gas. En zoals gezegd: er zijn geen aanwijzingen dat de prijzen binnenkort weer gaan stijgen.
Het energieplafond verzekert je tot 1 januari 2024 van niet al te hoge tarieven, tot een verbruik van 1200 m3 gas en 2900 kWh stroom per jaar. Het maximumverbruik voor stroom en gas is verdeeld in dagelijkse porties. Je kunt dus niet je contract opzeggen op het moment dat je het maximumverbruik per jaar bereikt hebt en zo de hoge tarieven ontwijken.
Misschien heb je het energieplafond niet meer nodig nu er contracten met lagere tarieven worden aangeboden. Verbruik je veel en heb je een contract met hoge tarieven voor het verbruik boven deze grenzen, dan is een nieuw contract sluiten interessant. Je bespaart dan in 2023 en hebt meer zekerheid voor de komende winter.
Contractsoorten
Op 1 april 2023 hadden 5 miljoen huishoudens (68% van het totaal) een variabel contract en 2,1 miljoen (29%) een vast contract van 1 jaar of langer. Een kleine groep van bijna 200.000 (3%) had een contract met dynamische tarieven, blijkt uit de Energiemonitor van ACM. Heb je een contract met variabele of dynamische tarieven, dan betaal je bij het overstappen geen opzegboete. Wel heb je een opzegtermijn van 30 dagen. Voor het opzeggen van je oude vaste contract van vóór 1 juni betaal je nog een gunstige opzegboete van (minimaal) €100 voor stroom en gas samen. Dat verandert bij contracten na 1 juni. In 2021 – vóór de prijscrisis – had nog 57% van de huishoudens een contract van 1 jaar of langer, waarvan twee derde een contract had van 3 of 5 jaar. Sinds kort worden contracten voor 3 jaar weer aangeboden, maar die voor 5 jaar nog niet. Het is dus goed mogelijk dat er veel vraag is naar de nieuwe 3-jaarscontracten. Je moet wel weten wat je doet.
Overstappen riskant
Neem alleen een vast contract als je denkt dat je de hele contractperiode klant kan blijven. Heb je plannen om te gaan samenwonen of emigreren? Sluit dan een kort contract af van 6 maanden of kies voor een contract met variabele of dynamische tarieven. Wie vanaf 1 juni 2023 overstapt van energieleverancier, krijgt bij vaste contracten te maken met nieuwe boeteregels. Stel je krijgt een stroomtarief aangeboden van €0,35 per kWh en een gastarief van €1,30 per m3. Je verbruik wordt geschat op 3000 kWh stroom per jaar 1100 m3 gas. Bij het overstappen berekent de oude aanbieder de opzegboete als volgt. Na 7 maanden zie je een aanbieding met €0,25 per kWh en €1,00 per m3. Je huidige aanbieder rekent diezelfde tarieven bij nieuwe contracten. Hij gaat ervan uit dat hij volgens het contract nog 1400 kWh stroom en 500 m3 gas zou leveren tegen de oude prijs en rekent dus €0,10 per kWh en €0,30 per m3 gas aan gemiste inkomsten. In totaal komt de boete dan uit op €140 voor stroom en €150 voor gas. Berekening opzegvergoeding bij contracten vanaf juni 2023
Je moet de boete in 1 keer betalen bij het opzeggen van het oude contract. Dat is natuurlijk vervelend, omdat je vooraf betaalt wat je later bespaart. Je kunt vóór het overstappen de huidige leverancier vragen om een schatting van de opzegvergoeding. Vaak kun je deze gegevens ook terugvinden door in te loggen op je account. Als dat niet zo is, of je vindt het lastig om de berekening te maken: de energieleverancier is verplicht om je deze informatie te verschaffen. Als je gaat verhuizen, kun je het bestaande contract meenemen. Dat lukt niet als je gaat samenwonen of emigreren. Toch kan je kiezen voor een vast contract, omdat je hierdoor zekerheid krijgt voor de langere termijn. Houd er wel rekening mee dat de huidige tarieven nog altijd vrij hoog zijn. Eind 2020 betaalde je met een contract voor 3 jaar vast rond €0,20 per kWh stroom en €0,80 per m3 gas (inclusief heffingen), maar misschien komen zulke lage tarieven nooit meer terug.
Bezig met verduurzamen
Wie bezig is zijn huis te verduurzamen, moet ook uitkijken met een contract afgesloten na 1 juni 2023. Als je je woning aan het verduurzamen bent, zal je energieverbruik dalen. Ook dan is het mogelijk ongunstig om een vast contract te verbreken, want je aanbieder kan dan bij het berekenen van de opzegvergoeding uitgaan van je oude verbruik. ‘Wij willen dat energieleveranciers coulant omgaan met verduurzamende opzeggers’, zegt Peter van der Wilt van de Consumentenbond. ‘De energieleverancier moet volgens de nieuwe regels een redelijke opzegvergoeding rekenen. Als de klant kan aantonen dat het verbruik structureel lager is geworden, moet je daar als leverancier rekening mee houden.’ Wellicht heb je na de aanpassingen geen reden meer om je vaste contract te verbreken. Als je na de verduurzaming nauwelijks of geen aardgas verbruikt, doet dat tarief er niet meer toe. En als je veel zonnepanelen laat plaatsen, maakt het stroomtarief ook niet veel uit. Dan kan een vast contract met een relatief hoge terugleververgoeding juist aantrekkelijk zijn. Let dan wel op dat in het vaste contract ook de terugleververgoeding vastligt. Sommige leveranciers bieden nu vaste contracten aan met een variabele terugleververgoeding. In de energievergelijker van de Consumentenbond zijn de actuele vergoedingen per aanbieder te vinden.
