Beleggen zonder ongelukken
Beleggen is een goede manier om het rendement aan te vullen als je genoeg vermogen hebt. Je moet het wel verstandig aanpakken, want anders wordt het gokken.
Tekst: Reinout van der Heijden
De gouden regel van het beleggen is: ‘Never catch a falling knife’. Koop nooit aandelen die dalen. Beleggers nemen soms grote risico’s zonder dat zij het zelf in de gaten hebben. Zij kopen een aandeel dat flink in waarde gedaald is, in de overtuiging te zullen profiteren van het herstel. Zo trappen zij in de val van speculanten die de koers verder omlaag jakkeren. Ook zonder speculanten ondergaat de koers na de eerste klap nieuwe duikelingen omlaag, omdat de winstverwachting of de dividendprognose aangepast worden. Heel het bouwwerk stort in elkaar.
Wie toch zo’n speculatief aandeel wil kopen, moet wachten totdat het negatieve nieuws is overgewaaid. Hoe weet je of het negatieve nieuws voorbij is? Het is een slecht teken als het bedrijf met goede kwartaalresultaten komt en het aandeel stijgt niet. Op positief nieuws moet de koers stijgen. Dat laat zien dat de markt er weer vertrouwen in gaat krijgen.
Een voorbeeld: het aandeel Philips noteerde begin 2021 nog rond €50 per aandeel. Een jaar later is dat de helft en begin 2023 nogmaals de helft, rond €14. Daarna volgt nieuws over een reorganisatie en kort daarop over een deal met gedupeerden. Op beide berichten reageren beleggers positief en ook daarna blijft de koers stijgen. In juli noteert het aandeel alweer rond de €20. De winst gaat niet naar de belegger die begin 2022 het aandeel kocht na halvering van de koers, maar naar de geduldige belegger die zijn kans heeft afgewacht.
Bijzondere beleggingen
Let erop dat niet meer dan 10% van je portefeuille bestaat uit gevallen engelen zoals Philips. Dat geldt eigenlijk voor alle bijzondere beleggingen. Je moet een goede reden hebben om te beleggen buiten de beurs zoals in goud, zilver, whisky of crowdfunding. Beleggen in whisky kan via het handelsplatform Theswex.com/nl van Scotch Whisky International (SWI) uit Sassenheim. SWI suggereert zelf om pas in whisky te beleggen als je minimaal 2,5 ton aan vrij vermogen hebt. Het advies is om daarvan maximaal 10% in whisky te beleggen en dat voor minimaal vijf jaar te doen. Goed advies. Beleggen in whisky is in het verleden altijd lucratief geweest, maar wat zegt dat? Resultaten uit het verleden hebben geen voorspellende waarde. Dat bleek bij de certificaten van Triodos die enorm stabiel stegen totdat in 2020 de handel werd stilgelegd. Pas begin juli 2023 is de handel hervat, tegen een koers die 40% lager lag dan drie jaar eerder. Anders dan certificaten van de Rabobank zijn die van Triodos niet beursgenoteerd. Daarom horen Triodos certificaten tot de categorie bijzondere beleggingen.
Aandelen selecteren
Aandelen koop je bij voorkeur niet op gevoel, maar na enig onderzoek. Let bij het selecteren van aandelen op de koerswinstverhouding (K/W) en het dividendrendement (Div%). De maatstaven K/W en Div% staan vaak ook vermeld op de beurspagina’s van kranten, in print en online. Beleg je al dan kun je het ook vinden bij je bank of broker. Voor de verhouding tussen koers en winst geldt dat de prijs van een aandeel bij aankoop maximaal grofweg 20 keer de verwachte winst per aandeel per jaar mag bedragen (en minder is natuurlijk altijd goed). Overstijgt de K/W deze factor 20, dan is het aandeel hoog gewaardeerd. Als je 20 keer de winst betaalt, betekent dat een rendement van 100/20 = 5%. Dat is een rendement dat een aandeel wel minimaal zou moeten opleveren. Een hogere K/W is alleen gerechtvaardigd als er een serieuze verwachting is dat de winst gaat stijgen. Als je uitgaat van 15 aandelen in je portefeuille, doe je er goed aan ervoor te zorgen dat er in elk geval 3 tussen zitten die een hoog dividend (blijven) uitkeren. Die uitkering kan als buffer fungeren als de beurskoersen tegenvallen.
Buy-and-hold-strategie
Beleggen in aandelen is alleen aan te raden als je genoeg geld hebt en daarnaast voldoende inkomen om van rond te komen. Als je het risico wilt beperken, stop je maar een deel van het vermogen in aandelen en het meeste in goed gespreide beleggingsfondsen of ETF’s. Het is voor het rendement op de lange termijn het beste om zo min mogelijk te handelen. Dan volg je de buy-and-hold-strategie. Transactiekosten gaan ten koste van je rendement. Grijp alleen in als bijvoorbeeld het rendement van een fonds zwaar achterblijft bij de index die het volgt of als je beleggingsbeleid structurele weeffouten blijkt te hebben, zoals onvoldoende spreiding of te hoge kosten.
Dividend
Een stijgende koers is niet het enige waar je als belegger van profiteert. Vaak krijg je ook ieder kwartaal een winstuitkering. Dat heet dividend. Bedrijven die doorgaans een hoog dividend uitkeren, weten dat beleggers ze daar deels op selecteren en zullen hun dividendbeleid niet snel wijzigen. Het is daarom goed verdedigbaar om een deel van de aandelenportefeuille te vullen met een indexfonds dat samengesteld is uit bedrijven met een hoog dividendrendement. Voorbeelden zijn de FTSE All-World High Dividend Yield van Vanguard, de SPDR S&P Dividend ETF, de iShares Select Dividend ETF van Blackrock en de SPDR Dow Jones Industrial Average ETF.
Obligaties
Overheden en bedrijven geven ook leningen uit waar je in kunt beleggen. Deze obligaties worden na 1 tot 10 jaar terugbetaald en ondertussen ontvang je rente. Je loopt als belegger minder risico, zodat het goed is om aandelen te combineren met obligaties.
De populaire certificaten van Rabobank lijken op obligaties met hun hoge rente van 6,5% per jaar. Als de marktrente stijgt, daalt de koers. Om die reden is de koers van het Rabocertificaat het laatste 2 jaar sterk gedaald. De koers schommelt nu hetzelfde lage niveau als rond maart 2020 en september 2022. Het effectieve rendement is momenteel 7% per jaar. Anders dan bij het aandeel Philips is het bij Rabocertificaten gemakkelijker om in te schatten of je op een laag niveau instapt.
Een Rabocertificaat is geen gewone obligatie, omdat het geen einddatum heeft. Daarin lijkt het weer meer op een aandeel of beleggingsfonds. Er bestaan ook fondsen die beleggen in indexen die een mandje staatsobligaties, bedrijfsobligaties of een mix daarvan volgen. Wil je ook hier een goede en brede spreiding, kies dan voor gemengd wereldwijd obligatiefonds. Aanraders zijn de Global Aggregate Bond ETF’s van iShares, SPDR Bloomberg Barclays en Vanguard.
Gokken en crypto’s
Sinds 1 juli 2023 zijn ongerichte reclame-uitingen voor online gokken verboden. Dit om kwetsbare groepen als kinderen en gokverslaafden, te beschermen tegen de risico’s van online kansspelen. Er zou ook een verbod op reclame voor crypto’s moeten komen, vindt de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Handel in crypto’s is vergelijkbaar met gokken. De waarde van crypto’s is afhankelijk van vraag en aanbod. Anders dan bij effecten is er geen onderliggende waarde, omdat je geen stukje in een bedrijf koopt. Op social media zoals Instagram, Twitter, Youtube en Tiktok is reclame voor cryptovaluta aan beperkingen gebonden, maar desondanks wordt er toch veel promotie voor gemaakt. Zelfs eigenaar Elon Musk van Twitter toonde in april 2023 het logo van de cryptomunt Dogecoin, waardoor de koers binnen enkele uren met 30% steeg. Gokken is populair. Er waren in 2022 in Nederland 563.000 actieve accounts waarmee wordt gegokt. Uit de cijfers blijkt dat jongvolwassenen tussen de 18 tot en met 23 jaar bovengemiddeld actief zijn. Ruim 1 op de 5 accounts is van een jongvolwassene. Gemiddeld verliest een online gokker €153 per maand. Het aantal cryptobeleggers is groter. Een kleine 2 miljoen Nederlanders heeft ze in zijn bezit of vroeger ooit gehad. Ongeveer 5% van alle Nederlanders is van plan binnen 12 maanden cryptomunten te kopen, schrijft marktonderzoekbureau Multiscope in maart 2023. Dit zijn bijna 700 duizend Nederlanders. Voor de groep 18- tot 34-jarigen ligt dit een stuk hoger (12%). Zij zien crypto als een alternatief voor spaargeld. Volgens een enquête van de AFM speculeert de meerderheid van cryptobeleggers met minder dan €1000 en zelden met geleend geld. Zij zeggen te weten dat het riskant is en dat ze het verlies kunnen lijden. Een beperkte groep van cryptobezitters neemt meer risico’s dan zij aankunnen.
Derivaten en Forex
Er zijn complexe vormen van beleggen. Ze kunnen heel nuttig zijn, maar ook riskant. Bij opties en derivaten is het doel het verzekeren van een beleggings-, rente- of valutaportefeuille. Sommige partijen gebruiken het om een risico af te dekken en andere om daaraan te verdienen. Het komt regelmatig voor dat iemand flink verliest, omdat hij zonder het te weten andermans risico onbeperkt aan het afdekken was.
Beleggers worden gelokt met zogenaamde ‘risicoloze’ handel in prijsverschillen, ook wel arbitrage genoemd. De aandelen van sommige bedrijven worden op verschillende beurzen verhandeld tegen verschillende koersen. Je koopt een aandeel op de goedkope beurs (‘long’ gaan) en verkoopt hetzelfde aandeel op de dure beurs (‘short’ gaan). Je kunt hetzelfde doen met diverse buitenlandse valuta, kortweg Forex (van ‘foreign exchange’) genoemd. Dit is professioneel handelen, gebaseerd op goede informatie en snelheid.
Deze handel lijkt veilig, maar is in de praktijk speculatief. Veel hangt af van de snelheid van handelen. Dit soort exotische beleggingen trekt oplichters aan.
Finfluencers
Daar kan Janneke van den Berg over meepraten. Op haar blog Financieel Vrije Vrouw vertelt zij over haar ervaring met Forex-platform Grinta Invest. Van den Berg had eerder twee beleggingspanden gekocht en dat leverde genoeg op zodat zij kon stoppen met werken. Ze begon met beleggen en verkoos Grinta boven handel in crypto’s. Dat loopt niet goed af. Ze schrijft: ‘Slachtoffer worden van online scam-praktijken overkomt toch alleen oude omaatjes of goedgelovige mensen? Niets blijkt minder waar.’ Wat volgt is een verhaal over aantrekkelijke winsten in het begin, steeds meer inleggen en eind 2021 was er ineens geen communicatie meer. De vogel was gevlogen. De 64-jarige Martha Plat uit Overijssel schreef ook blogs op het internet en social media. Net als Van den Berg beweert ze slachtoffer te zijn van Grinta. AFM verdenkt beide vrouwen en nog een tiental andere bloggers ervan dat ze commissie ontvingen van Grinta om beleggers te lokken. De autoriteit kan in actie komen tegen dit soort finfluencers met commerciële bedoelingen en ze een boete opleggen. Het is lastig om op internet een onderscheid te maken tussen de goedbedoelende hobbyist en de finfluencer die zich laat betalen door een oplichter. Soms is de finfluencer zelf slachtoffer, maar vaak handelt hij uit eigenbelang met zijn verhalen over succesvolle beleggingen. Het recept is altijd hetzelfde: je stapt in net voordat het mes valt. De film The wolf of Wall Street met Leonardo DiCaprio in de hoofdrol gaat over oplichting met goedkope aandelen (‘penny stocks’). DiCaprio leidt een criminele bende die deze aandelen via telefonische verkoop aanbiedt. Eerst stijgen de koersen sterk, zodat de klanten nog meer kopen. Op een gegeven moment wordt zo’n ‘boiler room’ opgedoekt en blijven de klanten gedupeerd achter.
De AFM waarschuwt ook voor datingapps. Je maakt er contact met een aardig en aantrekkelijk persoon die na enkele dagen komt met verhalen over gemaakte beleggingswinsten. Dan volgt de onvermijdelijke vraag of je ook niet wil investeren in crypto’s of Forex. Na de eerste winsten – soms alleen op papier - volgt de oproep om meer geld in te leggen. Binnen afzienbare tijd staan slachtoffers met lege handen en is de fraudeur verdwenen.
Beleggen buiten toezicht van de AFM
Grinta Invest had geen vergunning van AFM. Als een persoon of bedrijf je benadert met een aanbod, controleer dan altijd eerst de identiteit en of het bedrijf een vergunning heeft van de AFM. Dat check je via de vergunningenregisters. Soms is een vergunning niet nodig, omdat de aanbieder niet onder het toezicht van de AFM valt. Als je op één van de onderstaande vragen met een ‘ja’ kunt antwoorden, is dat het geval.
- Is de waarde van de effecten (al dan niet in een pakket) ten minste €100.000 per belegger?
- Worden de effecten aan minder dan 150 personen aangeboden?
- Is het een aanbieding van een vereniging of instelling zonder winstoogmerk om niet-commerciële doelen te verwezenlijken?
- Is de totale tegenwaarde van de effecten die worden aangeboden minder dan €5 miljoen, berekend over een periode van 12 maanden?
Vraag je dan af wat je in zo’n select gezelschap te zoeken hebt. Meestal ben jij degene die al het onvoorziene risico loopt. De aanbieder verdient eraan. Voor jou is het een gok of je ooit de voorgespiegelde rendementen krijgt.
Laat je niets wijsmaken
Met de onafhankelijke tips en adviezen uit de Geldgids maak je zelf de juiste financiële keuzes. Probeer de Geldgids nu met 35% korting via consumentenbond.nl/geld
