Bank moet alert zijn op fraude
Banken moeten meer doen om hun klanten te beschermen tegen bankfraude, bijvoorbeeld door hun systemen beter en veiliger in te richten.
TEKST: CLEO SCHEERBOOM
De Consumentenbond roept banken op meer te doen om oplichting te voorkomen. Banken willen dat klanten zo veel mogelijk hun bankzaken digitaal afhandelen. Online- en mobielbankieren levert veel gemak op voor klanten, maar brengt ook risico’s met zich mee. CBS-cijfers tonen aan dat steeds meer consumenten worden opgelicht via de digitale bankomgeving. Daarbij lukt het fraudeurs soms om flinke bedragen buit te maken. Wij vinden daarom dat de banken hun systemen zo moeten inrichten dat er maximale veiligheid is voor de consument. Denk aan het actief waarschuwen voor fraude bij het verhogen van de daglimiet voor overboekingen en langere wachttijden bij het verhogen van de daglimiet. Bovendien kunnen banken hun computersystemen meer benutten om fraude op te sporen.
Het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) deed onlangs in zijn jaarverslag ook een oproep aan banken om consumenten beter te beschermen tegen fraude. Het Kifid behandelt jaarlijks vele klachten van consumenten die gedupeerd zijn door bankfraude. ‘De klant verwacht dat de bank een afwijking in betaalgedrag opmerkt, als het algoritme dat kan’, zegt Kifid-voorzitter Wanner Los in een interview bij het jaarverslag. Hij doelt op de mogelijkheden van de computersystemen van de banken om atypische transacties op te merken. Bijvoorbeeld als er in korte tijd een of meer grote bedragen naar een niet eerder gebruikt rekeningnummer worden overgemaakt.
Fraude opsporen
De slimme computersystemen van de banken kunnen uit miljoenen overboekingen frauduleuze transacties opsporen. Bijvoorbeeld betalingen of geldopnames van een rekening waarbij binnen 10 minuten zowel in Den Haag als in Londen met dezelfde bankpas is gepind. Er is dan duidelijk sprake van oplichting. Banken nemen in veel gevallen dan contact op met de rekeninghouder om de transacties te controleren. Is een transactie al verwerkt, dan hangt het onder meer van de fraudevorm af of de bank de schade vergoedt. Daarnaast mag de klant niet grof nalatig zijn geweest. Maak je zelf geld over aan een oplichter, dan is fraude moeilijker op te sporen. Computermodellen kunnen wel signaleren dat een klant in korte tijd een of meer grote bedragen overmaakt naar een onbekend rekeningnummer. Maar banken attenderen hun klanten daar meestal niet op, omdat het veel tijd kost om betalingen tegen te houden en te controleren. Dagelijks worden er namelijk miljoenen transacties verwerkt. Bovendien zijn overboekingen van grote bedragen meestal bedoeld voor een weloverwogen aankoop, bijvoorbeeld voor een auto of keuken. Het waarschuwen van klanten voor fraude kan dan leiden tot vertragingen bij het afhandelen van overboekingen. Dat is onwenselijk, vinden de banken. Banken hebben een wettelijke plicht om overboekingen snel over te maken. Voor hen is dat een reden om de controle zo minimaal mogelijk te houden.
Veilige instellingen
Maar banken moeten de maatschappelijke ontwikkelingen wel volgen. Met de toename van digitale fraude moet er niet alleen aandacht zijn voor snelheid van overboekingen, maar ook voor de veiligheid. De Consumentenbond verwacht daarom van banken dat hun systemen maximale veiligheid voor de consument bieden. Bijvoorbeeld door standaard een lage daglimiet voor overboekingen in te stellen. De consument moet dan zelf zijn instellingen in de onlinebankomgeving veranderen als hij meer geld wil overmaken. Banken nemen nu soms wel andere maatregelen om de beveiliging op te voeren. Zo verlengde ING, SNS, ASN en RegioBank eerder dit jaar de wachttijd voor het verhogen van de daglimiet voor overboekingen. Dit was een reactie op een truc waarbij oplichters consumenten zo lang mogelijk aan de lijn hielden om samen met hen de daglimiet te verhogen naar het maximumbedrag. Zo konden hoge bedragen worden overgemaakt naar de fraudeur. De wachttijd voor het verhogen van de daglimiet is bij ING bijvoorbeeld nu 4 uur in plaats van 15 minuten. Rekeninghouders die hun limiet willen verhogen, krijgen nu ook eerst een waarschuwing voor fraude op het scherm van hun smartphone of computer. Vanuit de app kunnen ze dan direct met de bank bellen, bijvoorbeeld om te controleren of er sprake is van fraude.
Zelf verantwoordelijk
Consumenten die zelf geld overmaken naar een oplichter, krijgen hun schade meestal niet vergoed. Banken leggen namelijk de verantwoordelijkheid voor de juistheid van overboekingen neer bij hun klanten. Legt een klant zijn zaak voor aan het Kifid, dan trekt hij ook daar vaak aan het kortste eind. De Consumentenbond wil dat consumenten gecompenseerd worden als zij slachtoffer zijn van identiteitsfraude. Dat is nu alleen bij bankspoofing zo geregeld.
Voor bankspoofing hanteren banken een coulanceregeling, omdat deze truc behoorlijk doortrapt is. Criminelen doen zich bij deze truc voor als bankmedewerkers en bellen consumenten op met het telefoonnummer van de bank. Vervolgens halen ze hun slachtoffers over om geld over te maken naar een zogenaamde kluisrekening.
Opgelicht? Doe dit
Word je het slachtoffer van bankspoofing, dan krijg je je geld onder voorwaarden van de bank terug. Die afspraak geldt in ieder geval voor klanten van ABN Amro, Rabobank, ING en De Volksbank (hieronder vallen SNS, ASN en RegioBank).
Let verder op de volgende eisen: > Er moet bewijs zijn van oplichting via misbruik van een banknaam of het telefoonnummer van de bank. Leg bijvoorbeeld belgegevens vast door een schermfoto te maken of vraag de belgegevens op bij je provider. > Doe aangifte bij de politie en stuur een kopie van het proces-verbaal naar de bank.
De coulanceregeling geldt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2020. Werd je dus eerder het slachtoffer van bankspoofing, doe dan alsnog aangifte en volg de eerdergenoemde stappen.
Aan de slag
- Wil je meer lezen over bankspoofing en/of andere oplichtingsvormen? Bekijk dan de handige websites op de laatste pagina van dit nummer.